En dan komt er een moment dat je geen kind meer kunt zijn

Beste Marjo,

Wanneer het niet meer goed gaat tussen ouders, merken kinderen dat, ook al wordt er alles aan gedaan om niets te laten merken.
In de praktijk kom ik veel gevolgen van scheiding van ouders tegen. Kinderen willen het oplossen en de harmonie herstellen en hebben zich in hun jeugd zo aangepast of ontwikkelt dat zij deze last op zich hebben genomen.
Bijvoorbeeld bij parentificatie waarbij het kind de rol van de ouder overneemt en geen kind meer kan zijn.

Wat maak jij mee in je praktijk en wat zou je adviseren om dit probleem voor te zijn?”

Beste Petra,

Kinderen zijn heel gevoelig. Ze pikken allerlei signalen op zonder dat ouders zich hiervan bewust zijn. Zeker als er iets mis is, zoals bij psychische problemen of een scheiding, voelen kinderen vaak feilloos aan dat er wat aan de hand is, nog voordat de ouders hun iets verteld hebben.

Een scheiding is voor kinderen erg ingrijpend. Het is een onrustige periode, waarin vaak veel verandert. Ieder kind reageert daar op zijn of haar eigen manier op. Het kan zich boos, verdrietig, verward, angstig of eenzaam gaan voelen. Sommige kinderen uiten dit door druk of agressief gedrag, andere kinderen worden stil, trekken zich terug of worden neerslachtig of zijn juist extra lief, zorgzaam of aanhankelijk. Er zijn kinderen die zich ineens heel volwassen gaan gedragen. Ook zijn er die terugvallen in hun ontwikkelingsniveau en bijvoorbeeld weer luiers nodig hebben. Hoe het kind reageert, is afhankelijk van het karakter, de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van het kind.

Sommige kinderen nemen de rol van de ouder over. Dit kan tijdelijk zijn of voor een langere periode. Als het langere tijd duurt, gepaard gaat met de bijbehorende taken en verantwoordelijkheden, extreem is en de zorg niet passend is bij de leeftijd (en cultuur) van het kind dan noemen we dit parentificatie.

 

Er zijn drie vormen van parentificatie:

1. Het kind neemt de huishoudelijke taken op zich en “houdt het gezin draaiende”. Doet de boodschappen, was, maakt schoon en kookt, omdat de ouder dit nalaat of zelf (even) niet kan.

2. Het kind zorgt voor zijn broertjes of zusjes, omdat de omdat de ouder(s) niet in staat zijn om (tijdelijk) voor hen te zorgen of niet de (volledige) verantwoordelijkheid nemen.

3. Het kind neemt de rol over van de (ex-)partner, omdat een van de ouders wegvalt, bijvoorbeeld door ziekte, overlijden of een scheiding.

De derde vorm kom ik tegen in mijn praktijk. Meestal ontstaat het geleidelijk. Door het wegvallen van de partner bij een scheiding vervalt het evenwicht in het gezin. Het kind, vaak het oudste kind, probeert dit te herstellen door de rol van de weggevallen partner op zich te nemen. Zo ontstaat er een verandering in de verhouding tussen ouder en kind. Het kind wordt de steun en toeverlaat, vertrouwenspersoon en gesprekspartner van de ouder en gaat zorgen voor zijn vader en/of moeder, omdat papa of mama zo verdrietig is. Of omdat mama zo weinig geld heeft. Of omdat mama altijd voor papa zorgde, alles in huis deed en regelde en papa nu niet zo goed weet hoe dit moet. Of omdat mama altijd zo moe is en op de bank moet liggen. Of omdat hij nu de man in huis is. Het kind voelt zich verantwoordelijk voor de ouder.

Hierdoor komt het kind niet aan zichzelf toe, wordt overbelast, kan geen kind zijn en de scheiding van zijn ouders niet (goed) verwerken. Met alle gevolgen van dien. Het kind kan lichamelijke klachten krijgen, zoals buikpijn of hoofdpijn of slecht slapen. De schoolprestaties kunnen afnemen, omdat het kind zich niet goed kan concentreren. Het kan sociaal geïsoleerd raken, omdat het minder met vrienden afspreekt om voor de ouder te kunnen zorgen of de ouder niet “alleen te laten”.

Duurt dit lang dan kunnen er allerlei problemen bij ontwikkeling van het kind ontstaan. Het kind kan hierdoor een negatief zelfbeeld of faalangst ontwikkelen. Of zich extreem sociaal wenselijk gaan gedragen en zichzelf constant wegcijferen of juist zeer onwenselijk gedrag (overmatig alcohol gebruik, drugs, zeer risicovol of maatschappelijk onaanvaardbaar gedrag) gaan vertonen. Ook op latere leeftijd kan het kind hier last van hebben, zoals bij het aangaan van relaties, als het zelf kinderen krijgt of in werksituaties.

 

Hoe kun je dit voorkomen? 12 tips:

1. Belast je kind niet met jouw zorgen en problemen. Hoe oud het ook is. Praat over jouw zorgen en problemen met vrienden, familie of een deskundige. Doe dit niet met je kind. Let ook op de signalen die je afgeeft en wat je uitstraalt.

  1. Laat je kind geen grote-mensen-beslissingen voor jou nemen, ook al is je kind wat ouder. Neem zelf de beslissing en verantwoordelijkheid en leg dit niet op de schouders van je kind.

3. Praat niet negatief over je ex-partner tegen je kind. Doe dit ook niet tegen anderen waar je kind bij is, want “kleine potjes hebben grote oren”. Betrek je kind niet bij de conflicten en problemen tussen jou en je ex-partner.

4. Leg je kind uit dat er grote-mensen-zaken en kleine-mensen-zaken zijn. Dat papa’s en mama’s voor de grote-mensen-zaken zorgen.  En dat papa’s en mama’s voor kinderen moeten zorgen en kinderen niet voor papa’s en mama’s hoeven te zorgen. Vertel dat het misschien nu even wat moeilijk voor je is, maar dat je groot, sterk en slim bent en dat je heel goed voor jezelf en voor je kinderen kunt zorgen.

5. Leg geen beslag op je kind om het gemis van je partner (jouw leegte) in te vullen. Je kind is je kind, geen partner of vriend of vriendin. Laat je kind, kind zijn.

Ontmoet mensen, bouw een nieuwe vriendenkring op, maak contact met je buren, wordt lid van een sportvereniging, club of volg een leuke cursus of workshop. Zorg voor een goed sociaal netwerk.

6. Verwerk je scheiding. Zorg dat je weer grip krijgt op jouw leven. Neem een of meerdere personen in vertrouwen, waarbij je jouw verhaal, gevoelens en emoties kwijt kan en die je kunnen helpen bij praktische zaken. Schaam je niet om hulp te vragen of als het nodig is om een therapeut of andere hulpverlener in te schakelen die je kan helpen bij de verwerking van je relatie en scheiding of bij praktische of financiële zaken. Er zijn ook leuke workshops, scheidingscafés en themabijeenkomsten over allerlei thema’s rondom scheiden, waar je anderen die in dezelfde situatie als jij zitten kunt ontmoeten en nuttige juridische, praktische of financiële informatie en handige tips kunt krijgen.

7. Zorg dat je zelf stevig in je schoenen staat. Zorg goed voor jezelf en werk aan je zelfvertrouwen en je eigen kracht. Laat zien dat je goed voor jezelf kunt zorgen. Daarmee voorkom je dat je kind voor jou gaat zorgen. Geef je kind het vertrouwen dat jij goed voor jezelf kunt zorgen.

8. Zorg dat het thuis gezellig en plezierig is. Stimuleer je kind om af te spreken met vrienden en geef je kind daarvoor de ruimte.

9. Geef je kind positieve aandacht, zorg, liefde en vertrouwen. Zorg voor veiligheid, een warm en veilige plek bij jou en geborgenheid. Laat zien dat je onvoorwaardelijke van je kind houdt, wat je kind ook doet en hoe het ook reageert.

10. Zorg voor afleiding voor je kind. Doe af en toe iets leuks samen. Bijvoorbeeld samen koekjes bakken, fietsen, naar de film, bibliotheek of speeltuin. Vind je dit nu even moeilijk, vraag dan aan een andere volwassene (bijvoorbeeld, opa/oma, vriendin, buurvrouw, vader of moeder van een vriendje) of hij of zij dit wil doen.

11. Gun je kind het contact met de andere ouder, hoe moeilijk dit voor jou kan zijn. Steun je kind in zijn/haar gevoel, maar leg jouw gevoel niet aan je kind op. Voorkom dat je kind in een loyaliteitsprobleem komt, de andere ouder verstoot of zich niet gezien of begrepen voelt.

12. Help je kind bij het verwerkingsproces, want ook je kind moet de scheiding van zijn ouders verwerken en leren omgaan met de situatie. Respecteer de gevoelens van je kind en geef je kind de ruimte om deze te uiten.

Als ouder is het vaak moeilijk om je kind in de verwerking van de scheiding zelf goed te begeleiden. Je bent er immers zelf bij betrokken. Gelukkig zijn er goede en leuke kinderprogramma’s voor scheidingskinderen, zoals KIES, Zandkastelen en het JES Brugproject en gespecialiseerde kindercoaches en therapeuten. (Let op: je hebt meestal wel toestemming van je ex-partner nodig voor deelname aan een kinderprogramma of hulpverlening door een kindercoach of therapeut)

 

Deze blog is geschreven door mr. Marjo Landsman, scheidingscoach en counselor, jurist en ervaringsdeskundige. Zij begeleidt mensen bij en na een (echt)scheiding op juridisch, praktisch en emotioneel gebied, geeft workshops en houdt regelmatig lezingen en Tea & Talks over diverse onderwerpen rondom scheiden. Heb je vragen of wil je meer weten neem dan gerust contact met haar op. Dit kan door een e-mail te sturen naar scheidingscontact@gmail.com.
Of neem een kijkje op haar website www.scheidendatdoejezo.nl

_MG_6712-2 - kopie

mail
Dit bericht is geplaatst in Uncategorized met de tags , , , . Bookmark de permalink.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

* Copy This Password *

* Type Or Paste Password Here *