Als een land nog in crisis is, dan lijkt het mij dat er spaarzaam met de middelen wordt om gegaan en er wel overwogen keuzes worden gemaakt. Of is dat heel ouderwets?
In dit blog wil ik het gaan hebben over de ongelijkheid tussen arm en rijk.Nog steeds actueel omdat ons huidige sociale zekerheids systeem aan het veranderen is.
En met aan de andere kant,de arrogante en ongevoelige indruk die de ABN-top maakt.
De top heeft wat extra’s verdiend terwijl bankmedewerkers op de nullijn blijven of worden ontslagen?
Wat ik niet begreep was dat de ABN top zichzelf een paar ton aan bonussen had toebedeeld en waarschijnlijk verbaast was over de maatschappelijke commotie die het te weeg bracht, waarop het weer werd teruggedraaid.
Wat gebeurt er vlak voordat men bedenkt”die extra ton heb ik verdiend”.Gaat er geen alarm af, een gewetensvraag in de trant van”kunnen we dit maken”?(Nou en of)
Dhr. Van Wijnbergen, hoogleraar Economie aan de Universiteit van Amsterdam beschrijft het handelen van de Raad van commissarissen als”antennes missen voor de omgeving waarin ze moeten functioneren”
Bekijk hier het fragment (bij 15 min.28)aflevering Pauw
Dat het niet iets nieuws is blijkt als we kijken naar de moralen uit de geschiedenis. Hieronder beschrijf ik een paar sociale en historische perspectieven over hoe men over posities in een samenleving dacht.
Visie op positie
- Je zult jezelf omhoog moeten vechten om aanzien en maatschappelijke status te krijgen.
- Wat er op je pad komt moet je zonder klagen ondergaan, het is je lot
- Het universum geeft je wat je nodig hebt
- Wat is rijk zijn?Als je maar gezond bent en de mensen om je heen hebt waar van je houdt.
Vanuit welke positie je het bekijkt, het is misschien makkelijker gezegd als je niet van een minimuminkomen moet leven.
Geldzorgen bestaan voor een groot gedeelte uit de vraag of je huidige status kunt behouden; of je de huur kan blijven betalen, of je kinderen de kleding kan geven die ze nodig hebben.
De visie op armoede
Bij sommige religies, zoals de bedelorders van de Franciscanen zagen armoede als een religieus ideaal. Met het geven van een gift aan een bedelaar kwam je plaatsje in de hemel wat dichterbij.
In de loop van de 15e eeuw werd bedelen een zonde.
Werken voor je geld werd een religieuze plicht en luiheid een zonde.
Benjamin Franklin(1706-1790)mede-oprichter van de grondwet van de Verenigde Staten: Tijd is geld. Werken leidt tot meer geld. Ontspanning is geldverkwisting.
In de tijd van Franklin, is het idee dat arm zijn niet meer je lot is maar een schande.
Jij bent verantwoordelijk voor je eigen geluk en een plek op de ladder van het maatschappelijk systeem. Je kunt van krantenjongen miljonair worden.
Iets later ,in 1838 kwam Charles Dickens boek Oliver Twist uit.
Oliver Twist was vooral bedoeld als protest van Dickens tegen de wantoestanden zijn samenleving. Elke arme burger die afweek op criteria van matigheid, stiptheid en netheid liep het risico opgepakt te worden en in een tuchthuis te belanden.
Het gaat over kinderarbeid in de armenhuizen en de onderwereld waarin straatkinderen tot crimineel worden opgeleid spelen in het boek een grote rol.
De hoofdpersoon,Oliver Twist, is een weesjongen door wiens ogen we het harde leven in Londen rond 1830 bekijken.
Het boek maakt tevens gebruik van symboliek, vooral goed versus kwaad.
Ook voedsel speelt een belangrijke rol als symbool voor de sociale ongelijkheden: Oliver en de jongens in het werkhuis leden honger, terwijl de leden van het bestuur die het huis runde allemaal overgewicht hadden. Oliver vraagt om nog een bord pap en wordt op straat gezet.
Deze weldoorvoede mannen bedachten in al hun wijsheid een strategie om arme mensen een keuze te geven;langzaam te worden uitgehongerd in het huis of snel daar buiten.
Tijdens de industriële revolutie(1750-1900),waarin kinderarbeid heel gebruikelijk was,sprak de fabrieksdirecteur en meneer pastoor af “Houd jij het gepeupel arm dan houd ik ze dom”
Vervolmaakbaarheid
Jean-Jacques Rousseau (filosoof, 1712 -1778)
Vervolmaakbaarheid maakt het verschil tussen het leven van een mens en het bestaan van een dier.
Terwijl een dier na enkele maanden van ontwikkeling zo zijn verdere leven zo blijft en leeft vanuit zijn instinct,blijft de mens zichzelf perfectioneren.
Wat onderscheid is de drang naar status,vooruit komen,aanzien te verwerven.
Met het gevaar dat er ook veel te verliezen valt en dieper kan vallen dan een dier ooit zou kunnen.
Het is volgens Rousseau ook de eigenschap van deze vervolmaaktheid die de mens uit zijn rustige, zorgeloze natuurtoestand heeft gehaald en hem gemaakt heeft tot een tiran over zichzelf en de natuur.
We willen meer geld, meer status en een hogere positie en maken ons daarom voortdurend zorgen.
Wat kijk ons nou eens,schrijft Rousseau,hier zijn we dan,met al onze capaciteiten,zo ver mogelijk door ontwikkeld,ons geheugen en onze verbeelding aan het werk,handelend van uit ons eigen belang,de rede geactiveerd en onze hersenen bijna op de rand van perfectie. Terwijl de primitieve mens nog vrij en onafhankelijk was, maakten alle nieuwe behoeften ons afhankelijk van de natuur en vooral van onze medemensen. Er is geen keuze: je moet anderen zien te interesseren in jouw lot en dat kan alleen door zelf aantrekkelijk te zijn. En dat ben je door je vaardigheden, je uiterlijk, je bezittingen, charisma of soms gewoon door je karakter; door de zaken die gezamenlijk je maatschappelijke status bepalen. Vervolmaaktheid,de drang om jezelf een betere plek te bezorgen, zorgt ervoor dat je het beste uit jezelf haalt -maar maakt je tegelijkertijd afhankelijk van anderen die steeds minder geneigd zijn je vooruit te helpen naarmate het je beter gaat. Hoe meer je jezelf vervolmaakt, hoe kwetsbaarder word je.
(uit werk van Wystke Versteeg)
Ik ben naar een voorstelling geweest van Toneelgroep Amsterdam over Shakespeare ’s King Lear.
King Lear wilde zijn dochters testen op wie het meest van hem hield, dit liep niet goed af.
Het moraal : Achter zoeken naar aanzien,rijkdom en macht,achter de noodzaak om een hoge maatschappelijke status te verwerven, blijkt bij nader inzien een veel angst aanjagende vraag schuil te gaan: Wordt er wel van mij gehouden?
Klik hier voor fragment voorstelling King Lear
Vallen is niet zo erg en je mag best een tijdje blijven liggen. Maar je moet weer opstaan en gaan lopen.
Door de eeuwen heen is er dus een patroon te ontdekken.Mensen staan weer op en willen vooruit.
Maar wat als je wordt voorgehouden dat je van krantenjongen miljonair kan worden terwijl medewerkers van een fastfood keten moeten strijden om een dollar meer salaris te krijgen.
Wessel Aslander beschrijft in zijn blogs dat bij het maken van winst, deelnemers heel bewust worden afgesneden van deze informatie, door onduidelijke of nietszeggende uitleg en hiermee de feiten worden gemaskeerd. (Hoe durf je te vragen om extra bord pap)
De platforms voor werkzoekende worden druk bezocht,50 + ers die na jaren trouwe dienst door bezuinigingsmaatregelen op straat worden gezet.
Het is dan niet meer een kwestie van filosoferen over wat is geluk en wat is rijkdom. Mensen willen gewoon in hun basis behoeften kunnen blijven voorzien.Hypotheek kunnen blijven betalen, boodschappen doen. Dat maakt ook dat het moreel niet meer te verkopen is dat aan de andere kant van de samenleving de weegschaal zo doorslaat.
